Ben jij manager en werk je nog steeds niet aan je eigen overbodigheid? Dan is het oppassen geblazen, want voor dat je het weet maakt het werk jou overbodig. Niet als persoon, wel in je traditionele command & control managementfunctie. Het sterke boek Ontmanagen voor managers leert je hoe méér bij te dragen, door minder te managen.
Meer met minder, dat is toch te mooi om waar te zijn? Niet als meer teveel is geworden, overdaad die schaadt. En dat zou wel eens aan de hand kunnen zijn met de klassieke managementmethoden, waarin de inmiddels honderd jaar oude geest van Taylor nog rondspookt. Met zijn boek Ontmanagen voor managers: Elke dag werken aan je eigen overbodigheid geeft ex-manager Thom Verheggen een groot aantal nuchtere alternatieven. Die passen beter in onze tijd, waarin razendsnelle technologische ontwikkelingen de verdienmodellen of zelfs het bestaansrecht van vele organisaties op het spel zetten.
Misschien wel het aantrekkelijkste van dit boek is de consequente en milde tegendraadsheid. Het steeds weer laten zien dat wat we vanzelfsprekend vinden eigenlijk helemaal niet (meer) vanzelfsprekend is. Een voorbeeld is het o zo gangbare SMART formuleren van doelstellingen, wat helemaal niet zo slim blijkt te zijn. Met de R van realistisch gaat het immers uit van bestaande wegen en niet zozeer van nieuwe mogelijkheden. Met de M van meetbaar – zoals tien acquisitiegesprekken per kwartaal – wordt voorbijgegaan aan de bedoeling en effectiviteit van dergelijke gesprekken. Louter kille getallen geven geen energie én werken strategisch gedrag in de hand. Met negen gesprekken heb je je target immers niet gehaald. Niet leuk, als je werkt in een ogenschijnlijk stoere afrekencultuur.
Zoals gezegd, Verheggen is niet alleen tegendraads, hij komt ook met werkbare alternatieven. Zoals de magneetwerking van een missie, die juist maar voor zo’n 80 % helder moet zijn. Die missie, die andere hedendaagse managementdenkers als Wouter Hart ‘de bedoeling’ en Simon Sinek ‘het waarom’ noemen, geeft aan wat je als organisatie wil bereiken. En wel samen met je klanten, in plaats van ten koste van ze. En nadrukkelijk bereiken, in plaats van wat je wilt betekenen, of wat je wilt doen. Dat komt pas daarna. Dit zijn genuanceerde, maar fundamenteel verschillende uitgangspunten. Met de missie als baas, ook van jou als manager, is het vaak gekunstelde SMART dus niet meer nodig. Doelen worden richtingen en een scherp onderscheid met randvoorwaarden – tijd, geld – helpt hierbij. Randvoorwaarden zijn strak, doelen volgen uit de bedoeling.
Dit zijn zo wat voorbeelden uit de twintig compacte hoofdstukken waaruit dit boek bestaat. Vele organisatiekundige onderwerpen worden ontmanaged, zoals functies – te vervangen door rollen – en de bekende HR-cyclus, die eigenlijk niets anders is dan uitbestede en uitgestelde feedback. Geruststellend, of wellicht verontrustend, is dat we voor het ontmanagen geen stappenplan nodig hebben. Het begint met verwondering over wat gangbaar is, vragen stellen en gewoon (kleine) stapjes zetten die bijdragen aan de missie, samen met diegenen die dat ook willen. De rol van echte – lees intrinsieke – motivatie komt daarom ook aan bod.
Samenvattend, Ontmanagen voor managers is een aangenaam geschreven boek van een openhartige ervaringsdeskundige. Het is ook een optimistisch boek. Je als klassieke manager overbodig maken betekent immers dat je zo veel méér voor je mensen, je organisatie én jezelf kan betekenen. Met andere woorden, overbodig is hard nodig.